Đây là lần đầu tiên, Không quân Nhân dân Việt Nam hạ cánh xuống vùng đất thiêng liêng này của Tổ quốc.

Người “đánh cắp” trực thăng UH-1

Một trong hai phi công của chuyến bay ấy là Hồ Duy Hùng, sinh năm 1947, tại Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Năm 1968, theo chỉ đạo của tổ chức, ông vào học trường Sĩ quan Thủ Đức thuộc chế độ Sài Gòn. Tháng 12.1969, ông được chế độ cũ chọn đi học lái trực thăng ở Mỹ. Tháng 10.1970, Hồ Duy Hùng sau khi hoàn tất khóa học lái trực thăng ở Mỹ, được quân đội Sài Gòn phong hàm thiếu úy. Thời điểm này, ông thuộc tổ chức quân báo của quân khu Sài Gòn - Gia Định. Đến tháng 3.1971, ông bị an ninh quân đội chế độ Sài Gòn bắt, sau 5 tháng xét hỏi, do không có chứng cứ buộc tội, chính quyền Sài Gòn đã sa thải ông khỏi quân đội với tội danh khai man lý lịch và có dấu hiệu thân Cộng. Sau đó, ông tìm cách ra vùng giải phóng và trở về cơ quan quân báo của mình.

Phi công Hồ Duy Hùng - Ảnh: Tấn Tú

Vào thời điểm này, ông được cấp trên chỉ đạo tìm cách lấy 1 chiếc máy bay UH-1 để mang ra căn cứ làm máy bay huấn luyện. Thế là vào ngày 7.11.1973, tại hồ Xuân Hương, Đà Lạt, lợi dụng sự sơ hở của các phi công chế độ Sài Gòn, ông đã lấy được chiếc máy bay UH-1A số hiệu 60139 và bay ra vùng giải phóng. Sau khi Trung đoàn Không quân 917 được thành lập, ông Hồ Duy Hùng là một trong những giáo viên đầu tiên hướng dẫn bay UH-1 cho trung đoàn.

Bay trên vùng lãnh thổ thiêng liêng

Ông Hùng nhớ lại: “Đầu năm 1976, theo lệnh của cấp trên, chúng tôi phải chuẩn bị một máy bay để cùng với Hải quân ra Trường Sa công tác. Lúc đó, đơn vị chỉ có loại trực thăng UH-1 mới có thể đậu được trên tàu. Vì thực sự loại máy bay UH-1 không thể bay đến Trường Sa được vì đây là loại máy bay nhỏ, dùng để chiến đấu ở đất liền và yểm trợ cho bộ binh mà thôi.

Gần 3 ngày, tàu hải quân mới ra đến đảo Trường Sa. Ra đến nơi, tàu đậu cách đảo chừng vài cây số, chúng tôi dùng trực thăng chở đoàn vào đảo. Mỗi lần như vậy phải chở gần chục chuyến mới hết. Lúc chúng tôi hạ máy bay trên tàu Hải quân đang đậu ở Tân Cảng thì quá dễ dàng. Tuy nhiên ra đến Trường Sa thì vô cùng khó khăn. Sóng rất lớn, tàu cứ nghiêng ngả chòng chành nên chúng tôi rất căng thẳng phải canh thời điểm từng li từng tí một mới hạ cánh xuống tàu được, nếu không sẽ bị hất xuống biển ngay lập tức”.

Tôi hỏi: “Ông là một trong những người đầu tiên đáp máy bay xuống quần đảo Trường Sa, cảm giác của ông lúc đó thế nào?”. Ông Hồ Duy Hùng nói: “Tôi cảm thấy dạt dào tình cảm đối với mảnh đất thiêng liêng của Tổ quốc nơi xa xôi này. Trước chuyến bay ấy, tôi mới chỉ nghe nói thôi chứ chưa thể hình dung được nó lớn như thế này. Từng đảo thì không lớn nhưng cả quần đảo thì lớn vô cùng, mênh mông lắm”.

Khi tôi háo hức hỏi: “Các đảo thuộc quần đảo Trường Sa cách đây gần 35 năm thì như thế nào?”, ông Hùng kể lại: “Tất cả các đảo lúc bấy giờ chim đến ở rất nhiều, cây thì chỉ có cây sâm đất. Đảo Trường Sa lúc đó chỉ là một bãi bằng thôi, rất nhiều chim hải âu đến ở chung với bộ đội hải quân và đẻ rất nhiều trứng. Lúc ấy các đảo chưa xây dựng khang trang như bây giờ, bộ đội chỉ ở trong các dãy nhà gần giống như hầm bán âm do chính quyền Sài Gòn làm từ trước đó... Bây giờ xem ti vi thấy nhà cửa được xây dựng cao lớn, có sân bay, có bến cảng, dân đánh cá ra vào tấp nập...

Chuyến đi ấy có lúc tôi phải bay cách vị trí tàu đậu gần cả trăm cây số để đi tìm các đảo khác. Bay ở Trường Sa rất khác đất liền, ở đất liền còn có địa tiêu chứ ở biển thì chỉ có nước. Nhiều lúc đang bay trên cao, thấy bóng của một đám mây dưới biển trông như một đảo chìm, tôi bay đến nhưng không phải lại bay đi.

Được chọn bay ra Trường Sa vào thời điểm ấy chỉ có 2 người. Đó là phi công Lê Đình Ký, lúc ấy anh Ký là Trung đoàn trưởng, là một trong những người bay UH-1 rất giỏi và tôi là người chuyên học lái UH-1 tại Mỹ”.

Tấn Tú